बुडत्याला काठीचा आधार
गुहागरचा समुद्रकिनारा. जोरदार भरती आलेली होती. का कोण जाणे पण मला गुहागरचा समुद्र कायमच उसळलेला वाटतो. वातावरण मात्र आल्हाददायक होतं. सकाळचं कोवळं ऊन अंगावर पडत होतं. आम्ही चार जण काहीही काम नसल्यासारखे वाळूवर चालत होतो. निरनिराळ्या प्रकारचे लहान खेकडे आमची चाहूल लागल्यावर बिळाकडे लगबगीनी जात होते. हे लहान खेकडे इतक्या चपळाईनी आडवे जायचे आणि एकदम थांबायचे. वाळूच्या रंगात त्यांचा रंग इतका मिसळून गेला होता की डोळे फिरायला लागायचे शोधता शोधता. चालताना विविध प्रकारचे शंख-शिंपले आणि रंगीबेरंगी दगड इतस्ततः पडलेले दिसत होते. उगाचच शंख शिंपले उचल आणि उगीच लांबवर भिरकाव, landscape चे फोटोच काढ, कॅमेऱ्याला डोळा लावून काहीतरी नजरेला पडतंय का बघ असे उद्योग चालले होते. आमच्यातले दोघं जण एकदम समुद्राच्या दिशेनी धावले आणि खाली वाकून काहीतरी बघत होते. मी पण तडक तिथे गेलो. एक खेकडा पुर्णतः वाळूत एकरूप झाला होता. तो आम्हाला दिसला हेच नवल होतं. दोन माणसं आपल्या दिशेनी धावत येत आहेत म्हटल्यावर त्यानी त्याच्या नांग्या ताणून पुढे रोखल्या होत्या. पूर्ण attacking position मध्ये. नांग्यांच्या वर अजून दोन नांग्या वाटाव्यात असं काहीतरी होतं. कळलं नाही काय होतं ते. आम्ही यथेच्छ त्याचे फोटो काढले आणि व्हीडिओ काढायला घेणार तेवढ्यात त्यानी स्वतःला दोन सेकंदात वाळूत गाडून घेतले. तो नजारा जर कॅमेऱ्यात आला असता तर असा विचार करत असताना अजून एक मोठी लाट आली आणि होती नव्हती ती आशा पण धुळीस मिळाली. परत उलट्या दिशेने येत असताना अतिशय नाजूक अशी एक हालचाल पाहायला मिळाली. आत्ता जी एक मोठी लाट आली होती त्या लाटेमध्ये एक चतुर नखशिखांन्त भिजला होता. मी जवळच असलेली एक काठी घेतली आणि त्या चतुराजवळच्या वाळूत खोचली आणि त्या वाळूसकट त्याला वर उचलले. याला जर उचलला नसता तर तो नक्कीच वाळूत गाडला गेला असता. त्याचे पंख चिकटले होते. आम्ही फुंकर घालून ते मोकळे करण्याचा प्रयत्न केला. त्या जिवाच्या दृष्टीनी समुद्रावरचा वारा पुष्कळ होता. काही मिनिटातच त्याचे पंख मोकळे झाले. तो डोक्यावरून पुढचे पाय सतत फिरवत होता. नक्की काय करत होता देवच जाणे. पुढच्या काही मिनिटातच त्याला त्याची शक्ती परत आल्याची जाणीव झाली असावी आणि पुढच्या क्षणाला तो भुर्रर्र दिशी उडून गेला. काही वेळापूर्वी आम्ही त्या खेकड्याला फोटोसाठी घेरलं होतं, त्रास दिला होता. शेवटी कंटाळून तो वाळूत शिरला तर आत्ता एका जीवाला आम्ही वाळूत गाडून मरण्याआधी वाचवलं होतं, जीवदान दिलं होतं. इथे प्रश्न पाप पुंण्याचा नाही पण आज इथे आम्हाला नशिबानी संधी दिली होती त्याला आधार देण्याची. खरंतर आधार त्याला काठीनीच दिला होता... आम्ही फक्त नाममात्र ठरलो.

संध्याकाळची साडे सहाची वेळ. आम्ही night safari ला निघालो होतो सातपुड्याच्या जंगलात. हरीलालनी सांगितल्या प्रमाणे सेहरा गावात आलो entry करायला. हे गाव buffer ला लागूनच असल्याने इथे बिबट्या सुद्धा कधी कधी दर्शन देऊन जातो. सूर्यास्त अजून झाला नव्हता. त्यामुळे बऱ्यापैकी उजेड होता. मोकळ्या जागेत कोंबडे उगीचच नाचत होते पंख पसरून. छान टुमदार कौलारू घरं होती आजूबाजूला. शेजारी चिंचेचं डेरेदार झाड होतं. त्याच्या खाली एका पेट्रोलिंग कॅम्प जवळ काही मुले खेळत होती. या मुलांकडे भलतीच creativity असते बरं का! आपल्या लहान पणाचे काही खेळ इथे पाहायला मिळतात. उदा. गाडीचा tyre घेऊन त्यावर काठी बडवत तो पुढे ढकलत न्यायचा आणि त्यापाठोपाठ किमान 3-4 मुलं अजून. काही मुलं गलोल खेळत असतात. त्याचा उपयोग कधीकधी छोट्या पक्ष्यांची शिकार करायला पण केला जातो. काही ठिकाणी लगोरी पण खेळली जाते. खूप बरं वाटत या पोरांना मैदानी खेळ खेळताना. कारण हल्ली शहरात सगळे मैदानी खेळ हे tab वर खेळले जातात. तिथे एक एकटाच मुलगा काहीतरी करताना दिसला. त्याच्या हातात अल्युमिनियम चा एक रॉड होता. त्यात त्यानी लाकडाचा एक तुकडा अडकवून तो फिरता राहील असा ठेवला होता. तो तुकडा बोटानी फिरवत फिरवत तो त्याचा जीव रमवत होता. प्रत्येक जंगलाजवळच्या अशा गावांमध्ये आपल्या सारखी माणसं गेली ना की ही सगळी गावातली जनता टक लावून आपल्याकडे पाहात असते. आपण आतले प्राणी जसे टक लावून बघतो ना अगदी तसेच.. आत्ता तर आम्ही entry करण्यासाठी थांबलोच होतो त्यामुळे सगळेजण आमचं व्यवस्थित निरीक्षण करत होते. आजचा तरुण वर्ग सोडला तर बाकीच्या सगळ्यांच्या तोंडावर अचंबा होता. हे सगळं चालले असताना माझे लक्ष वेगळ्या ठिकाणी लागले होते. पेट्रोलिंग कॅम्प जवळ दोन लहान मुली जमिनीवर बसून वाळलेली लाकडं, काटक्या गोळा करीत होती. बहुतेक लाकडं गोळा करून झाली होती. आता त्या नीट एकावर एक रचून बांधण्याचा घाट घातला होता. लहान अल्लड मुली त्यांना काही केल्या ती गाठ मारायला जमेना. एकावेळेला एकच मोळी करायचं ठरवलं. एक मुलगी ती रास धरून ठेवत होती आणि दुसरी गाठ बांधत होती. पण ती गाठ काही नीट बसेना. त्या दोघी ते खूप enjoy करत होत्या. गाठ निघाली की इतक्या गोड हसायच्या की बास.. मला ते सारे क्षण कॅमेराबद्ध केले. इतकं निरागस हास्य अशा ठिकाणीच बघायला मिळतं. अखेरीस बऱ्याच प्रयासाने त्यांना ती गाठ मारण्यात यश मिळालं आणि आता ती मोळी डोक्यावर घ्यायची होती. मोळी फार जड नसावी तर पण त्या लहानग्यांना ती जडच वाटली असावी. त्यामुळे ती सरळ सरळ न उचलता खाली डोके घालून आणि मोळी एका बाजूनं वर करून ती त्यांनी बरोबर डोक्यावर घेतली आणि ' जमलं बाबा आपल्याला हे ' असे भाव आणून परत हसायला लागल्या. त्यांना बहुतेक कळलं होतं की मी त्यांचे फोटो काढतोय, म्हणून माझ्याकडे बघून हसतच त्या त्यांच्या मार्गाला गेल्या. आमची दुसरी gypsy पण एव्हाना आली होती. त्यांना मध्ये idea network मिळालं म्हणून घरी खुशाली कळवण्यासाठी थांबले होते. आत जायला निघणार तोच दोन छोटे मित्र हातात आंबा घेऊन आम्हाला अच्छा करायला उभे होते. बहुतेक बहीण भाऊ असावेत. त्यांनी bye bye केल्यावर मग त्या रोडवर असलेल्या सर्व मुलांनी आम्हाला अच्छा केलं. विचार आला किती सुखी वाटतात ही लोकं. किती छोट्या छोट्या गोष्टीत आनंद होतो यांना. बरंय नाही का यांच्या आयुष्यात अजून तरी facebook, you tube, whatsapp नाहीये ते. नाहीतर अशा निखळ आनंदाला आपण कायमच मुकलो असतो.